ÇOCUKLARA VERİLEBİLECEK ÖDÜLLER
Çocuklara Verilebilecek Ödüller... |
Çocuk eğitiminde, kural koyarken, istenen davranışları pekiştirmek, istenmeyenleri durdurmak için en sık dile getirilen yöntem “ödül-ceza sistemi” olmaktadır. Ancak, genellikle bu sistemin nasıl uygulanacağı, dikkat edilmesi gereken önemli noktaları yeterince bilinmez. En basit ifadeyle “ödül” istenen davranışı pekiştirmek için, olumlu bir geri bildirimde bulunmak olarak düşünülebilir. Bu şekilde bakıldığında “gülümsemek”, “aferin” demek de bir ödüldür. Hemen tüm canlılarda öğrenmeyi pekiştiren şeyler “ödüllerdir”. İlkel canlılarda bile, bir hareketin, bir konumun, karşılaşılan bir cismin iyi ya da kötü olarak tanımlanması, benimsenmesi, arkasından gelen uyaranlara bağımlı olarak öğrenilir. Hoşa giden bir uyaran, örneğin “besin” elde etmek, o davranışı pekiştirecektir. Genel hatlarıyla, küçük çocuklar da, bu şekilde bir öğrenme yöntemiyle davranışlarını geliştirirler. Bu nedenle, istenen davranışları pekiştirmek için, bir disiplin yöntemi olarak, çocuğun bireysel özelliklerine, yaşına ve gelişim düzeyine göre bir takım ödüller verilmesi uygun olacaktır. Okul öncesi dönemdeki çocuklar için ödül seçenekleri (2-6 yaş)
Okul çağındaki çocuklar için ödül seçenekleri (6-11 yaş)
Ergenlik çağında ödül seçenekleri (11-18 yaş)
Tüm bu seçenekler arttırılabilir. Her bir ödül bir liste haline getirilip her birine bir puan verilebilir. İstenen davranışlarıyla, örneğin 10 gün üst üste dişlerini fırçalamak 50 puan olabilir, ve 50 puanlık ödül satın alabilir (ör, sinemaya gitmek : 50 puan). İstenmeyen davranışlarda ceza puanı olup, ödüllerden yoksun kalmaya yol açabilir. Tüm burada söz edilen yöntemler çocuğun motivasyonunu arttırmaya yönelik, adil olmalı; tutarlı olmalı, verilen söz yerine getirilmelidir. Dr. Koray Karabekiroğlu |