0 - 6 YAŞ ÇOCUKLARINDA DİL GELİŞİMİ

 EVRELER: Dil gelişimi doğuştan itibaren sesle başlar. Okulların açıldığı bugünlerde doğuştan itibaren okula başlama yaşına kadar dil gelişimini inceleyelim:

0-1 Hafta      : Ağlarken bile, konuşma için gerekli alıştırmaları yapmış olur. Kısa ve derin soluk alır, ağlama sırasında ses çıkartmak için gerekli ağız hareketleri yapar. Ses ve solunum düzenleme becerisi gösterir.

2 Hafta    : Ağlamada düzensiz aralıklarla devam eder, uykusu geldiği zaman ağlar.

3 Hafta   : Ağlamada azalma görülür.

4 Haftadan sonra  : Gece uyurken ağlama azalır.

2. Ayın sonunda   : Cıvıldama, guk gibi rahat, mutlu olduğunu hissettirdiği sesler çıkarır.

3 Ayın sonunda : Yüksek sesle gülebilir, annenin sesine yönelebilir. A–gu gibi sesli-sessiz anlamsız harflerden oluşan bileşimler oluşturur.

6 Ayda    : Annenin sesini uzaktan duyar ve yönelir. Yalnızken veya kalabalıkta tek heceli, iki heceli, şarkımsı hoş , uyumlu sesler çıkarır. Tüm insan seslerine aynı tepkiyi verir. Seslerle yüz arasında bağlantı kurabilir. Arkası dönük duran anne veya babadan gelen sesi tanır ve ayırt eder. Oynarken güler, neşeli çığlıklar atar. Kızınca, sinirlenince bağırır. Annenin değişik ses tonlarına tepki verir . 6 – 9 Ay Arası hecelemeye başlar. Ba, ma, ta gibi anlamsız sözcükler söyler. Kendi sesini dinlenmekten hoşlanır, kendine güler. Kalabalıkta sesler çıkarır, kendileriyle konuşulunca iyi seslendirme yaparlar.

6-8 Ay arası : Aynı heceleri arka arkaya söyler. Ba –ba- , da –da, ma-ma gibi
Heceleme, vokal mekanizmayı kontrol altında tutar, konuşmayı hızlandırır. Çocuklara şarkı, ninni söylenirse konuşma ritmini yakalar, daha çabuk ve kolay konuşurlar.

9-11 Ay   : Her günkü seslere, özellikle insan sesine ilgi gösterir. İlgi çekmek için bağırır, dinler, tepki verir. Hayır, yapma, bay bay sözlerini anlar. Dudaklarını şapırdatır, köh–köh sesleri çıkarır, cıvıltılı sesler çıkarır. Kulağının +1 m uzaklığından uygulanan seslere yöne göre tepki gösterir. İşitme engelli çocukmlar bu ayda anlaşılabilir. Filler hareketle anlatılabilir. Uzakta, burada... El – Kol hareketleri ve sesle eşyaları isteyebilir. Hayır sözcüğünü anlar.

12. Ay    : Kendi adını bilir, seslenince döner. Ses tonunu kendi kendine değiştirir
Hiç durmadan yüksek sesle konuşabilir. Sesli harfleri daha çok kullanır.
Aile bireylerinin ismini bilir. Pisi pisi, hav hav gibi kavramları anlar, el çırpma , onu bana getir gibi kavramları anlar. Derdini anlamlı sözcüklerle anlatabilir, su ver gibi, süt, su gibi kelimelerle istediğini belirtir. Cisimleri sembollerle anlatır. Düt düt, çuf çuf gibi... Konuşmaya hazır oluşu 12-18 aylık çocuklarda görülür, ayda 1-2 kelime artarak, konuşmaya gidilir. Konuşma taklit ederek gerçekleşir, doğru taklit yavaş ilerler. Öğrendiği sözcükleri genelleyebilir.
Örneğin tüm erkeklere baba yada dede diyebilir. 13 ayda sözcüğü anlayabilir.

18. Ay     : Basit sorular sorar, tek sözcükle ifade eder. Olmaz, onun, benim, gibi kelimeleri söyler . Konuşma ritmini, konuşmada sırasını bilir, konuşanın yüzüne bakar. Söylenenlerin çoğunu anlar, talimatları yerine getirir. Kitabından ve kullandığı objelerden çoğunu tanır.
Yaklaşık olarak 50 sözcüğü kullanabilir. Konuşma ve paylaşmaya yatkın aile ortamında dil gelişimi hızlıdır. Konuşma için baskı yapılmamalı , ama onunla konuşulmalıdır. Oyuncakları verirken adı söylenebilir. Bebek dili kullanmayın, bir obje için iki isim kullanmasına neden olabilir. Resimlerin adını söyleyebilir zarf ve sıfatlarla tanışır.

2 Yaş       : Bu yaşta konuşma yabancılar tarafından anlaşılabilecek düzeydedir. Çok fazla sözcüğü anlar, ancak az sözcük kullanır. İki sözcükle cümle kurabilir, karşılıklı konuşur, kim, ne, niçin sorularını sorar. Zarf ve sıfatlarla heyecan, coşku durumlarında kekeleme, yaygın olabilir. 2,5 Yaş      : 200 kadar sözcük kullanabilir, çocuksu telaffuz görülebilir. Kim , ne sorularını sorar. Ben, sen zamirlerini doğru kullanır. İki eşyayı kullanışına göre anlatabilir. İki sıfatı tanır.

3 Yaş    : Cümleler gramer açısından oturmaya başlar. Düşünceler arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilir. Dinleyip, dinlenmediğini bilmeden konuşur. 300 kelime bilir, kendi kendine uzun uzun konuşabilir, yeni kelimelere ilgi duyar, “ve” nin anlamını keşfeder. Ben, sen şimdiki ve gelecek zamanı anlatan kelime ve kavramların bilincindedir. Zamir ve bazı basit edatları uygun biçimde kullanmaktadır. Renk adlarını öğrenir, ama renk ile adını eşleştiremez. Beyaza yeşil diyebilir.

4 Yaş     : Dil bilgisi kurallarına uyarak konuşur, konuşması anlaşılabilir. Neden, niçin, nasıl, nerede, ne zaman sorularını sık sık sorar. Uzun hikayeler dinleyebilir, gerçekle düşü karıştırabilir. Rüyasında gördüğü sarı arabasını uyanında evde arayabilir. Şiiri, şarkıyı
ezbere okuyabilir.

5 Yaş    : Hep konuşmak ister, uzun cümle kurmak ister, sorular sorar. Niçin böyle, nasıl kalemle yazılır v.b. Dilbilgisi kurallarına uygun konuşur. Olayları, hikayeleri konu sırasına göre anlatır. Neden, niçin ile ilgilenir. Düşünür, planlar, söyler.

6 Yaş   : Okula Başlama Dinlenen ve anlaşılan çocuk, okulda daha iyi öğrenebilir. Çevreye ilgilidir, renkleri şekilleri tanır, kısa – uzun, büyük – küçük kavramlarını bilir, öğrenmeye hazırdır. Okuma ve yazma duyular arası yolların en iyi şekilde işleyişini gerektirir. Kas gelişimi, motivasyon, benlik kontrolü okuma ve öğrenmede önem kazanır.